سلام در این مقاله قصد داریم شما را با کلید MCB ، نحوه عملکرد کلید MCB ، مزایا و معایب کلید MCB ، ویژگی های آن ، انواع تیپ های کلیدمینیاتوری + توضیح اختصاری هر کدام و 5 تا از برند های تولید کننده این تجهیز آشنا کنیم
مدت زمان مطالعه : ۵ دقیقه
⭕ در ابتدا میپردازیم به اینکه به صورت کلی کلید چی هست ؟ و شمارا با مفهوم کلی کلید آشنا میکنیم .
کلید یک قطعه کوچک الکترونیکی است که به منظور حفاظت از دستگاه های الکتریکی در برابر جریان های بیش از حد طراحی شده است. وظیفه آن این است که در صورت بروز جریان بیش از حد در تجهیزات الکتریکی، کلید جریان را قطع کند و در نتیجه از خرابی یا آتش سوزی جلوگیری کند. کلید ها در انواع و اندازه های مختلفی وجود دارند و معمولاً در تجهیزات خانگی و صنعتی استفاده می شوند.
⭕ چرا از کلید استفاده میکنیم و هدف از استفاده از آن چیست ؟
کلید از آنجا استفاده میشوند که به عنوان یک تجهیز حافظه ایمنی فعالیت کنند. وظیفه کلید این است که در صورت بروز خطاهای جریان الکتریکی، سریعاً راهی را بسته و جلوی افزایش جریان را می‌گیرد. به این ترتیب، از خطر بروز آتش سوزی و آسیب به تجهیزات الکتریکی جلوگیری میکند. کلید ها از موادی تشکیل شده اند که با تغییر حالت و اندک شدن جریان الکتریکی، قادر به سوزش و قطع شدن می‌باشند.
تعداد کلید متناسب با تجهیزات الکتریکی مختلف است. برای مثال، یک خانه ممکن است کلید برق روشنایی ، فیوزهای برق گرمایشی ، و کلیدهای برق لوازم خانگی داشته باشد کلیدمچنین، یک اداره ممکن است فیوزهای برق رایانه، کلیدهای برق نورپردازی و فیوزهای برق امنیتی داشته باشد. در هر صورت، تعداد کلید بسیار متغیر است و به جاهای مختلفی نصب می شوند.
⭕ کلید ها به صورت کلی به دو دسته *تکفاز* و *سه فاز* تقسیم میشوند که در ادامه توضیحاتی درباره این دو ارائه خواهیم داد و تفاوت این دو را می گوییم .
کلید تکفازی در مدارهایی استفاده میشوند که تنها یک فاز برق موردنیاز است، به عنوان مثال در خانه‌ها و دفاتر، که عموماً با برق تکفاز عمل میکنند. این کلیدمعمولاً یک خط برق و یک عنصر کلیدرا شامل میشوند، وظیفه این عنصر کلید این است که در صورت بروز جریان اضافی یا حادثه‌ای مثل کوتاهی، مدار را قطع کند و خطر آتش سوزی و خرابی دستگاه‌ها را کاهش دهد.
اما کلید سه فاز هم در مدارهایی استفاده میشوند که سه فاز برق نیاز است، مانند صنایع و ساختمان‌های بزرگ. این کلید معمولاً سه خط برق و یک عنصر کلید را شامل میشوند. هدف استفاده از این کلید ها نیز مشابه است، یعنی جلوگیری از بروز خسارت جدی به دستگاه‌ها و محافظت از شبکه برق در برابر اتفاقات غیرمنتظره و …
⭕ کلید مد نظر ما که قصد داریم در این مقاله درباره آن بحث کنیم ، کلید مینیاتوری یا MCB است .
کلید مینیاتوری یا فیوز مینیاتوری یا همان MCB مخفف واژه Miniature Circuit Breaker یک کلید الکترومکانیکی خودکار می باشد و تجهیزی است که مصرف کننده را هم در برابر خطای اتصال کوتاه و هم جریان اضافه بار حفاظت می کند و به علت خودکار بودن ، بعد از قطع شدن ، مجدد به مدار باز می گردد .
این کلید ها خیلی پر کاربرد و مفید هستند و می توانیم بگوییم که هرکجا برق باشد ، از کلید هم میتوان مشاهده کرد .
⭕ عملکرد کلید MCB چگونه است و چگونه کار میکند؟
کلید مینیاتوری از دو مکانیزم بیمتال و سیم پیچ، برای محافظت از مدار استفاده میکند. اگر مدار دچار اضافه بار شود و درنتیجه جریان بیشتری را از منبع بکشد، بخش حفاظت در برابر اضافه بار در داخل کلید مینیاتوری که شامل یک فلز (بی متال) می باشد، در اثر حرارت خم شده و موجب قطع شدن کلید مینیاتوری و به دنبال آن قطع جریان برق می شود. تشخیص و قطع جریان اتصال‌کوتاه، به وسیلهٔ یک سیم پیچ با تعداد دور کم و قطر زیاد انجام میشود. با عبور جریان اتصال کوتاه (که بسیار زیاد است) سیم پیچ، به یک آهن‌ربای قوی تبدیل شده و کنتاکت فیوز را قطع کرده و جریان مدار را به سرعت قطع می کند ، و از آسیب رسیدن به تجهیزات الکتریکی جلوگیری میکند .
⭕ انواع جریان
در کلید مینیاتوری دو نوع جریان داریم که در ادامه توضیح میدهیم :
1.جریان لحظه ای
روی کلید ها جریانی نسبتاً بزرگ نوشته شده مانند ۶۰۰۰ یا ۳۰۰۰ و معمولاً این عدد در یک کار مستطیل شکل قرار دارد، جریان لحظه ای به جریان گفته میشود در یک لحظه ( کمتر از یک ثانیه ) کلید توانایی تحمل این جریان را دارد.
2.جریان نامی
به حد اکثر جریان مجازی گفته می شود که یک کلید توانایی تحمل آن را دارد و اگر جریانی بیش از جریان نامی که روی کلید نوشته شده است باشد ، از کلید عبور کند، کلید مدار را قطع میکند .
در ادامه قصد داریم شمارا با مزایا و معایب یک کلید مینیاتوری آشنا کنیم . پس با ما همراه باشید .
🔰 از مزایای کلید مینیاتوری میتوان به موارد زیر اشاره کرد :
- ✅ تعویض آسان
- ✅ اندازه کوچک
- ✅ کوچکترین حفاظت
- ✅ حفاظت از دستگاه‌ها و سیستم‌ها
- ✅ جمع‌آوری جریان‌های بیش از حد
- ✅ سرعت واکنش سریع
- ✅ حفاظت دقیق
✔ تعویض آسان : در صورت بروز خرابی یا نیاز به تعویض، کلید های مینیاتوری به راحتی قابل تعویض هستند. این ویژگی، تعمیر و نگهداری سیستم‌ها را آسان‌تر میکند و هزینه تعمیرات را کاهش می‌دهد. به طور خلاصه، کلید های مینیاتوری با اندازه کوچک، حفاظت دقیق، واکنش سریع و قابلیت تعویض آسان، گزینه‌ای مناسب برای حفاظت از سیستم‌های الکتریکی مختلف هستند.
✔ اندازه کوچک : اندازه کوچک آن باعث می شود که به راحتی در جیب یا کیف قرار بگیرد و همیشه در دسترس باشد. این به شما اجازه می دهد بدون هیچ مشکلی به هر مکانی بروید و دربه در موارد اضطراری آن را استفاده کنید.
✔ کوچکترین حفاظت : مزیت اصلی کلیدهای مینیاتوری در این است که به عنوان یک واحد حفاظتی کوچکترین اندازه را دارند، به این معنی که می‌توانند در فضاهای محدود و سیستم‌های الکتریکی کوچک استفاده شوند
✔ حفاظت از دستگاه ها و سیستم ها : کلیدهای مینیاتوری وظیفه حفاظت از دستگاه‌ها و سیستم‌ها را در برابر جریان‌های بیش از حد و کوتاهی برعهده دارند. با تحریک شدن توسط جریان‌های غیرمجاز، کلیدهابه صورت سریع و قطعی قدرت را قطع میکنند و از خطراتی مانند آتش سوزی، خرابی دستگاه‌ها و احتمال آسیب به افراد جلوگیری میکنند.
✔ جمع آوری جریان های بیش از حد : کلید مینیاتوری قادر به جمع‌آوری جریان‌های بیش از حد هستند و با کاهش خطر آتش سوزی و خرابی دستگاه‌ها مرتبط با جریان‌های بیش از حد میشوند. این مزیت به ویژه در سیستم‌هایی که از قدرت بالا استفاده میکنند، بسیار ارزشمند است.
✔ سرعت واکنش سریع : کلیدهای مینیاتوری با داشتن سیستم‌های حسگر حرارتی دقیق، قادر به تشخیص سریع شرایط غیرمطلوب و واکنش به آنها هستند. زمان واکنش سریع آنها به معنی کاهش خطرات و خسارت‌های ناشی از بالا رفتن جریان‌ها و کوتاهی‌ها است.
✔ حفاظت دقیق : کلید مینیاتوری به دلیل وجود سیستم‌های حسگرهای حرارتی دقیق، قابلیت تشخیص دقیق‌تری در برابر شرایط بیش‌جریانی و کوتاهی را دارند. این موضوع باعث میشود که حفاظت سیستم برقی بهبود یابد و خطرات بیشتری از جمله آتش سوزی و خرابی دستگاه‌ها کاهش یابد.
🔰 از معایب کلید مینیاتوری هم میتوان به موارد زیر اشاره کرد :
- ❌ قابلیت پاسخگویی در برابر شرایط بیش‌جریانی
- ❌ محدودیت جریان
- ❌ قابلیت بازدید و تشخیص
✖ قابلیت پاسخگویی در برابر شرایط بیش جریانی : برخی از کلیدهای مینیاتوری ممکن است به صورت موقتی به دلیل شرایط بیش‌جریانی پاسخگو نباشند و با گذشت زمان تحلیل و قطعی انجام دهند. این مسئله می‌تواند در برخی سیستم‌هایی که نیاز به پاسخ فوری کلید دارند، مشکلاتی ایجاد کند
✖ محدودیت جریان : یکی از معایب کلیدهای مینیاتوری این است که برخی مدل‌ها به دلیل ابعاد کوچکتر، توانایی تحمل جریان‌های بسیار بالا را ندارند. این موضوع می‌تواند در برخی سیستم‌های الکتریکی بزرگتر و با نیازمندی‌های بیشتر به جریان، یک محدودیت باشد.
✖ قابلیت بازدید و تشخیص : به دلیل اندازه کوچک کلیدهای مینیاتوری، ممکن است در برخی موارد دسترسی و بازدید آسان از آنها مشکلاتی ایجاد شود . همچنین، در صورت بروز خرابی، تشخیص دقیق و سریع مشکل در کلیدهای مینیاتوری نیازمند تجربه و آشنایی با آنهاست.
همچنین، با توجه به نوع بکارگیری و عملکرد مد نظر، مزایا و معایب خاص دیگری نیز وجود دارد.
⭕ بر روی کلیدهای مینیاتوری حروف هایی نیز نوشته شده اند که بیانگر نوع تیپ کلید هست .
انواع تیپ های کلید مینیاتوری عبارتند از :
- 🔰 تیپ B
- 🔰 تیپ C
- 🔰 تیپ D
- 🔰 تیپ K
- 🔰 تیپ Z
🔺️ تیپ B : تیپ B کلید های تندکار هستند و مخصوص روشنایی و مصارف خانگی می باشند. اگر جریان اضافه 3 تا 5 برابر جریان نامی شود این فیوزها به سرعت عمل کرده و مدار را قطع می کنند.
🔺️ تیپ C : این کلید ها بیشتر کاربرد صنعتی دارند. هرگاه جریان اضافه 5 تا 10 برابر جریان نامی شود این فیوزها عمل کرده و مدار را قطع می کنند. به این فیوزها اصطلاحاٌ کندکار می گویند.
🔺️ تیپ D : برای مصارف در صنف صنعتی خاص مانند (مولدهای اشعهX و X-Ray) از این نوع کلید مینیاتوری های تیپ D استفاده می نمایند. و این کلیدها در زمان مشخص شده ای می تواند بین 10 ~ 20 برابر جریان نامی اضافه بار را تحمل نماید و زمان قطع شدن این سری کلید از کلیدمینیاتوری های تمامی تیپ ها بیشتر است.
🔺️ تیپ K : برای محافظت از ترانسفورماتور ، موتور و مدارهای قدرت از این نوع کلید مینیاتورها ی نوع K استفاده می شود . حد جریان در این نوع کلیدها برای قطع نمودن در موارد اضافه بار، کمتر از دیگر کلیدها می باشد و هنگام بوجود آمدن اضافه بار سریعا مدار را قطع می کند . همچنین در موارد اتصال کوتاه منحنی قطع کلید مینیاتوری های نوع K بین نیپ D و C می باشند .
🔺️ تیپ Z : کلید مینیاتوری نوع Z در مواقعی که جریان عبوری نسبت به جریان نامی افزایش پیدا کند در لحظه ای خاص که کمتر از زمان تمامی تیپ های کلید ها می باشد دستور قطع کردن را صادر میکند. لازم بذکر است که حسیاسیت کلید مینیاتوری های نوع Z بیشتر از همه ی تیپ های موجود در هنگام مواقع اضافه بار و اتصال کوتاه می باشد. و با هر نوع بروز خطایی در مدارات، از تیپ های دیگر عملکرد قابل ملاحظه و سریعتری دارند.
در مدارات با حسیاسیت زیاد این نوع کلید مینیاتوری کاربرد بسیاری دارند.
⭕در آخر شمارا با 5 تا از برند های تولید کننده کلید مینیاتوری آشنا میکنیم .
- 🔰 هیوندای
- 🔰 اشنایدر
- 🔰 پارس فانال
- 🔰 کاوه
- 🔰 توس فیوز
البته برند های بیشتری هم هستند که کلید مینیاتوری تولید میکنند ، اما ما فقط 5 تا نام بردیم
در اینجا قصد دارم از مهندس سیاه تیری تشکر کنم که این فضا را در اختیار ما قرار داده اند که بتوانیم مقالات خود را بنویسیم و نشر بدهیم 🙏
عالی – موفق باشید